شکل گیری شخصیّت:

نوزاد همراه با یک رشته ظرفیت های بالقوّه به دنیا می آید. خصوصیّات جسمانی مانند رنگ چشم و رنگ مو، ریخت بدنی و شکل بینی انسان اساساً در هنگام بسته شدن نطفه تعیین می شود. هوش و بعضی استعدادهای خاص مانند استعداد موسیقی و هنر نیز تا حدّی به وراثت بستگی دارد. شواهد روز افزون نشان می دهد که ممکن است تفاوت های آدمیان از لحاظ پاسخ دهی هیجانی نیز امری فطری است. در یکی از مطالعاتی که با نوزادان، کمی بعد از تولّد آنان صورت گرفته، از لحاظ خصوصیّاتی مانند میزان فعّالیّت، فراخنای توجّه، سازگاری با تغییرات محیط و خلق و خوی کلّی، تفاوت هایی بین آنان دیده شد. ممکن است نوزادی طبعاً فعّال بوده، توجّهش به آسانی از امری منحرف شود و مایل به پذیرش اشیاء و افراد جدید باشد. یک نوزاد دیگر ممکن است اغلب اوقات ساکت بوده، در انجام فعّالیّت ها تمرکز زیاد نشان دهد و از هر وضع جدید هراسان باشد. این خصوصیّات آغازین خلق و خوی در بسیاری از کودکان که مدّت بیست سال رشد آنان مورد مطالعه ی پیگیر قرار داشت، پایدار مانده است(توماس و چس[1]،1997).

واکنش اولیا در برابر کودکانی که خصوصیّات متفاوتی دارند، فرق دارد. به این ترتیب فرآیند دو سویه ای شروع می شود که ممکن است سبب تشدید بعضی خصوصیّات هنگام تولّد گردد. برای مثال در آغوش گرفتن نوزادی که با این کار به گریه ی خود پایان داده و خود را به شخص می چسباند خوشایندتر است تا به آغوش گرفتن نوزادی که در این حال بدنش را سفت می کند، سرش را برمی گرداند و از گریه باز نمی ایستد. در نتیجه نوزادی که در آغوش دیگران راحت تر است بیش تر بغل می شود تا نوزادی که چنین رفتاری ندارد. به این ترتیب زمینه های رفتاری اوّلیّه ی نوزاد توسّط پاسخ های او تقویت می شود. زمینه های زیستی که شخص با خود به دنیا می آورد بر اثر تجارب دوران شکل می گیرند. بعضی از این تجارب مشترک هستند و اغلب افرادی که در یک فرهنگ یا گروه خاصّ فرهنگی پرورش   می یابند در آن ها سهیمند. دسته ی دیگری از تجارب، مختصّ فرد هستند(شولتز و شولتز،1998، به نقل از سیّدمحمّدی،1384).

به عنوان یک دانش آموز خوب، با تدبیر و آینده نگری سعی کنید نه تنها در دوره امتحانات، بلکه درطول سال و فراتر از آن برای تمام دوران تحصیل خود هدف و برنامه داشته باشید; زیرا هدف مثل چراغ پرفروغی است، که می تواند شما را از تمام تاریکی ها به راحتی عبور دهد و به سر منزل مقصود برساند. آنچه در زمان امتحانات مهم است، حداکثر استفاده از وقت می باشد. برنامه زمانبندی برای دوره امتحانات باید بسیار منطقی و اصولی باشد; زیرا این مدت، حساس ترین روزها در طول تحصیلی بوده و زمان بنای زیرساخت های سال تحصیلی آینده و از همه مهم تر، تلاش برای  بالا آوردن سطح معدل جهت ورود به دانشگاه است.
فرض را بر این می گذاریم که شما یک دانش آموز کلاس دوم رشته علوم انسانی هستید. آموزشگاه این برنامه را برای رشته شما طراحی نموده است و فعلا در دست شماست! امروز هم بیستم اردیبهشت است و شما چنین برنامه ای را پیش رو دارید:
تاریخ  درس         
3/1   دینی
3/3  ریاضی
3/4  ادبیات
3/7   اقتصاد
3/9   زبان انگلیسی
3/12   تاریخ
3/16   جغرافیا
3/19   عربی
3/22   جامعه شناسی
3/24 زبان وادبیات فارسی
شما از فردا دیگر به مدرسه نمی آیید و قرار است که خود رابرای امتحانات آماده کنید. ابتدای امر کاری که انجام می دهید این است که، در جلوی هر یک از درس ها تعداد ساعات لازم برای مطالعه را، جهت کسب نمره خوب و عالی بنویسید.
مثلا برای: دینی 40 ساعت، زبان انگلیسی 30 ساعت، جامعه شناسی 20 ساعت، ریاضی 60 ساعت، تاریخ 50 ساعت، زبان و ادبیات فارسی 30 ساعت ادبیات، 30 ساعت جغرافیا، 30 ساعت اقتصاد، 20 ساعت و  عربی، 30 ساعت وقت لا زم دارید.
 در مرحله اول، مشخص گردید که شما چه میزانی از زمان را برای مطالعه دروس احتیاج دارید. حالا  کل مدت زمانی که شما لا زم دارید، عبارت از:
340 = 30+ 20+30+30+30+50+60+20+30+40
پس شما کلا.  34 ساعت وقت لا زم دارید.
 در مرحله دوم، از روز بیست اردیبهشت تا بسیت و سه خرداد برنامه تان را این چنین تنظیم کنید:
برنامه من به سه قسمت صبح، ظهر و بعدازظهر تقسیم می شود. خوب حالا  صبح از چه ساعتی شروع کنم؟ این اختیار با شماست.
فقط سعی کنید هر برنامه ای که می ریزید، در طول روز حداقل 9 ساعت مطالعه داشته باشید.  مثلا  اگر صبح دیرتر شروع می کنید، باید شب بیشتر بخوانید یا برعکس، اگر صبح زود شروع می کنید می توانید شب ها زودتر دست از مطالعه بردارید ولی اگر می توانید بیشتر بخوانید اشکال ندارد تا دوازده ساعت هم می توانید برنامه ریزی کنید چون این برنامه حداقل چهارده ساعت را در خودش جای می دهد دو ساعت قبل از صبح، چهار ساعت صبح، چهار ساعت بعدازظهر چهار ساعت شب.
این برنامه با دلیل منطقی و مطالعه استاندارد زمانبندی و تنظیم شده است حالا  فکر کنید شما می خواهید از ساعت هشت صبح شروع کنید. اشکال ندارد. فقط مطالعه شما نباید یکسره و از صبح تا ظهر باشد. بلکه از ساعت 8 تا 8/45 دقیقه می خوانید. حتما یک ربع استراحت کنید و دوباره از 9 تا 9/45 - 10 تا 10/45 و 11 تا 11/45 دقیقه. به این ترتیب در هنگام صبح شما چهار ساعت مطالعه کرده اید. البته می توانید سه ساعت هم برنامه ریزی کنید. اختیار در دست شماست. حالا  باید دو الی سه ساعت استراحت میان برنامه باشد که مطالعات شما در ذهن شما بایگانی گردد. بنابراین راحت استراحت می کنید وساعت سه شروع می کنید. دوباره 3 تا 3/45 - 4 تا 4/45 - 5 تا 5/45 و 6 تا 6/45 باز این جا می توانید سه ساعت مطالعه کنید و دوباره دست از مطالعه بردارید. حدود دو الی سه ساعت استراحت کنید و نماز بخوانید شام بخورید و با خیال آسوده از ساعت 9شروع کنید. اگر شما صبح و بعدازظهر هشت ساعت خوانده باشید این جا راحت تر هستید، یعنی زمان کمتری می خواهید ولی اگر صبح و بعد ازظهرش شش ساعت مطالعه کرده باشید این را باید در ساعات شب جبران کنید. مثلا  9 تا 9/45 - 10 تا 10/45  و ... پس در یک روز تعداد ساعات مطالعه شما با این برنامه یازده ساعت شده است. حالا  ببینید از روز بیستم اردیبهشت تا روز اول خرداد چند روز وقت دارید. دوازده روز، پس از 132= 11*12. پس 132 ساعت در روزهای قبل از امتحان وقت دارید و بعد محاسبه کنید روزهای تعطیل بین دو امتحان چه قدر وقت دارید. به مدت سیزده روز هم در این جا وقت دارید; 143=11*13 و جمعا 275=132+143 ساعت وقت فعلا  موجود دارید. پس شصت و پنج ساعت دیگر وقت لا زم دارید که باید به ساعت های بعد از امتحان صبح اختصاص داده شود. مثلا  شما صبح ساعت 10 امتحان دارید. تا ظهر لا زم نیست هیچ فرصت مطالعه داشته باشید. از بعد از ظهر شروع می کنید. حداقل 7 تا 8 ساعت فرصت دارید; 8 روز، روزی 8 ساعت مطالعه در مجموع 64=8*8 ساعت می شود. حالا  339=64+275 ساعت وقت دارید که دقیقا بازمانی که خودتان نیاز داشتید برابر است. پس حالا  با خیال راحت و بدون هیچ ناراحتی درس ها را در ساعت های مقرر می گنجانیم.
ابتدا به سراغ درس دینی می رویم. برای درس دینی 40 ساعت لا زم داشتیم، پس چهار روز قبل از امتحان را به درس دینی اختصاص می دهیم; یعنی روزهای 31-30-29-28 اردیبهشت. بعد از درس دینی به سراغ درس ریاضی می رویم که 60 ساعت وقت لا زم دارد. در این جا بعد از امتحان دینی  8 ساعت وقت داریم و روز قبل از ریاضی هم 11 ساعت وقت دارید پس 19 ساعت وقت این جا موجود است برای 40 ساعت باقی مانده به سراغ روزهای قبل از امتحان می رویم; یعنی روزهای 27-26-25-  24 اردیبهشت وضعیت درس ریاضی هم مشخص شد. حالا  سومین امتحان ادبیات است و برای آن 30 ساعت لا زم بود. روز امتحان ریاضی 8 ساعت وقت موجود است و بقیه ساعت ها را به روزهای 23 و 22 اردیبهشت اختصاص می دهیم تا درس ادبیات نیز تکلیفش مشخص گردد. چهارمین امتحان اقتصاد است و 20 ساعت وقت لا زم دارد و برای درس اقتصاد بعد از ادبیات 29 ساعت وقت دارید، 20 ساعت آن; یعنی دو روز را به درس اقتصاد اختصاص می دهید و 9 ساعت آن را فعلا  خالی می گذاریم. به سراغ درس زبان انگلیسی می روید که 30 ساعت وقت می خواهد که بعد از امتحان اقتصاد 8 ساعت و روز ما قبل انگلیسی هم 11 ساعت که جمعا 19 ساعت می شود و در همین فرصت از 9 ساعت باقیمانده درس اقتصاد استفاده می کنید.
به سراغ ششمین درس که تاریخ است می رویم. برای درس تاریخ 50 ساعت وقت لا زم بود که قبل از امتحان 30 ساعت وقت موجود است و 20 ساعت باقیمانده را به روزهای 21 و 20 اردیبهشت اختصاص می دهیم. هفتمین درس جغرافیاست که 30 ساعت می خواهد. قبل از درس جغرافی حدود 40 ساعت زمان موجود است 30 ساعت آن را به جغرافی اختصاص داده و 10 ساعت باقیمانده را فعلا  ذخیره نگه می داریم. برای هشتمین درس، یعنی عربی 30 ساعت وقت لا زم بود که زمان لا زم را قبل از آن امتحان داریم و هیچ مشکلی نیست. برای نهمین امتحان، جامعه شناسی، 20 ساعت وقت لا زم بود که خودش 30 ساعت وقت دارد و 10 ساعت را ذخیره می کنیم. بعد به سراغ آخرین درس یعنی فارسی می رویم که 30 ساعت لا زم دارد که فرصت خودش با احتساب 10 ساعت وقت ذخیره کافی  می باشد. ملا حظه کردید که چه قدر راحت و آسان وقت ها را تنظیم نموده و هیچ کم و کسری هم نداشتیم، بی خوابی هم نکشیدیم و اضطراب، ترس و دلهره هم به سراغ ما نیامد. این برنامه ریزی یک هنر است. سعی کنید همراه با خانواده وقت ها را تنظیم کنید; اما ذکر چند مطلب در خصوص این برنامه خالی از لطف نیست:
1- اگر درسی را می خوانید و فکر می کنید وقت زیاد دارید، فورا به درس های بعدی نگاه کنید و به آنها اختصاص دهید.
2- اگر حس کردید برای درسی وقت کم دارید، برنامه امتحان را در صبح و شب حداکثر 4 ساعت افزایش دهید.
3- اگر ساعت 10 صبح امتحان داشتید، می توانید صبح ها حداقل 3 ساعت وقت ذخیره کنید.
4- تمام خانواده را در جریان برنامه خود قرار دهید، که از ساعت های مطالعه شما مطلع باشند.
5- بامادرتان برنامه را هماهنگ کنید که وضعیت صبحانه، ناهار و شام با برنامه تداخل نداشته باشد.
6- اگر در درسی یک ساعت را از دست دادید، حتما شب یا صبح زود جبران کنید.
7- هیچ یک از برنامه های جانبی را در حین امتحان انجام ندهید. مثلا باشگاه یا کلاس بدن سازی یا زبان.
8- در طول برنامه حتما از تغذیه خوب استفاده کنید تا خسته نشوید.
9- مسافرت های غیرضروری و داخل شهری را هم کنسل کنید. مثلا  وقتی برای خرید یک گوشی به مرکز شهر می روید و ترافیک چندین ساعت شما را در کام خود فر می برد، شما در برنامه دچار کمبود وقت می شوید.
10- برای امتحان، مهم ترین منابع کتاب است. وقت خودتان را صرف کتاب های متفرقه و جزوه نکنید.
11- هیچ وقت میان برنامه خود به تماشای سریال تلویزیونی ننشینید; چون ممکن است شما را فریب دهد و وقت را از دست بدهید. هیچ کس به خاطر ندیدن سریال به جهنم نرفته است یا هیچ سوالی از سریال در کنکور نیامده است، فقط بدانید همه اینها فیلم است.

اولیا و امتحان فرزندان

وقتی که فرزندان شما امتحان دارند، انگار خود شما هم امتحان دارید. سهم پدر و مادر در امتحان بسیار زیاد است; یعنی نحوه برخورد آنان باعث افت یا ارتقای نمره فرد در امتحان می شود. چه بسا یک روش صحیح، عملکرد فرد را تغییر داده و باعث شکوفایی آن شود و یک برخورد ناصحیح فرد را دچار سقوط و نابودی می کند. تمام فاکتورهایی که در ذیل آمده است، به نوعی در سرنوشت دانش آموزان تاثیر دارد که باید مورد توجه ویژه پدران و مادران قرار گیرد:
1- سعی کنید فرزند شما از ابتدای سال برنامه ریزی داشته باشد; یعنی هر شب بتواند درس های روز بعد را درست و صحیح یاد بگیرد، تا درس ها را روی هم انباشته نکند و در شب امتحان همه خانواده ها را دچار استرس و درگیری کند.
اگر نمی توانید برنامه ریزی دقیق داشته باشید، طبق نظر یک کارشناس فرزندتان را وادار به برنامه ریزی کنید; یعنی درس و تکلیف مثل غذا خوردن باشد و او از همان سال های اول مدرسه عادت کند که درس بخواند. اگر چنین کاری نکنید، شما را اسیر می کند و خسته می شوید و دایم باید شعار بخوان، بخوان را بر زبان داشته باشید و هیچ  گوش شنوایی هم نباشد!
2- در ایام امتحان، سعی کنید از همان روزی که فرزند شما برنامه امتحانی را می گیرد، یک برنامه ریزی ویژه امتحان داشته باشید. معمولا در مدارسی که پیشرفته هستند و مدیری با تدبیر و توانا دارند، حداقل 10 روز قبل از امتحان، برنامه در دست شما قرار دارد. حالا فرزند شما با یک برنامه امتحانی، حداقل 10 روز هم زمان دارد. مطابق با فصل دوم برنامه ریزی کنید.
3- حتما سعی کنید فرزندتان از سوالات سال های قبل مطلع شود; یعنی با نمونه سوال های همین معلم یا دبیر آشنا گردد، تا با شیوه سوالات و نحوه امتحان بیگانه نباشد; زیرا ممکن است دبیر بیشتر سوالات مفهومی یا سوالات پیچیده را طراحی کند و فرزند شما اصلا از کم و کیف سوالات  مطلع نباشد و دچار مشکل گردد. به دست آوردن سوالات از طریق: مدرسه، دوستان سال قبل، خود معلم و منابع دیگر امکان پذیر خواهد بود.
4- عبارت «امتحان داری» را حذف کنید  و «امتحان کن»، را اضافه کنید; یعنی اینکه هر جا می روید، حتی یک کفش می خرید، به او بگویید: «امتحان کن، ببین اندازه پایت هست.» «امتحان کن ببین برایت خوب است.» «این ساندویچ را امتحان کن ببین خوشمزه است»; تا کلمه «امتحان» برایش کاملا عادی تلقی شود و از امتحان هراسی نداشته باشد. در شب های امتحان مرتب نگویید: «تو امتحان داری» «مواظب باش»، «تلویزیون نبین»، «امتحان داری، بیرون نرو»، «امتحان داری...»، تا آنقدر او از امتحان متنفر شود که دچار اضطراب گردد، به او بگویید: تمام درس هایی که از روز اول سال تا به حال خوانده ای، باید به طور کلی در یک ورقه جواب دهی، فرقی نمی کند چون همان سوال هایی است که قبلا در کلاس به صورت  کتبی و شفاهی پاسخ داده ای. فقط دقت کن که پاسخ صحیح را بنویسی و دیگر هیچ.
5- اگر فرزند شما تمرکز ندارد، می توانید از شیوه های مختلف استفاده کنید:
- برنامه کوتاه مدت برای او پیش بینی کنید. مثلا به جای نیم ساعت مطالعه، تا آن زمانی مطالعه کند که احساس می کند حواسش پرت می شود. ساعات مطالعه او را کوتاهتر، ولی تعداد آنها را زیادتر کنید; مثلا به جای 3 تا نیم ساعت 6 تا 15 دقیقه بخواند.
- خودتان با او کار کنید تا حواسش فقط به شما باشد.
- بعضی مواقع با دوستانش درس بخواند.
- به او از ابتدای سال آموزش دهید، تا بتواند در روز چندین بار به یک نقطه خیره شود و تا 5 دقیقه تحمل کند.
- یک نقطه سیاه روی کاغذ بکشید وفرزند شما روی صندلی در فاصله 2 متری بنشیند و با نفس عمیق کشیدن به نقطه خیره شود.
- یک شاخه گل سرخ را در مقابل چشم هاتان بگذارید و به آن خیره شوید و فقط به ساخت و ساز، رنگ و برگ های گل نگاه کنید تا 5 دقیقه طول بکشد، دوباره این کار را انجام دهید. این نگاه کمک به تمرکز شما می کند.
- در روش دیگر شما کاملا آرام و با تمرکز به یک چیز فکر کنید. مثلا به کلاس خود فکر کنید. بعد از 3 دقیقه سریع و تند به یک چیز دیگر فکر کنید و دوباره بعد از یک دقیقه خیلی سریع به یک چیز دیگر فکر کنید. این کار را تا 4 مورد انجام دهید، تا کاملا تمرکز شما زیاد شود.
- روش دیگر برای تمرکز، ذکر خداوند است. مثلا به مدت دو دقیقه صلوات بفرستید; ولی صلوات در ذهن خودتان باشد و اصلا لب نزنید. آرام آرام خودتان را متوجه خدا کنید، انگار به سوی خدا در پرواز هستید. اگر حواستان پرت می شود، چشم هاتان را روی هم بگذارید و حس کنید به آسمان می روید، در لابه لای ستاره ها خدا را پیدا می کنید و آن قدر در پی خدا باشید که احساس کنید، تمام وجودتان به آرامش رسیده است، آن موقع است که مصداق: «الا بذکر الله تطمئن القلوب» می شوید; یعنی کاملا آرام شده و به تمرکز رسیده اید.
6- در موقع امتحان مواظب شکم فرزندان خود باشید، فکر نکنید که اگر شکم آنان را پر کنید، آن قدر که نتوانند نفس بکشند، کار خوبی کرده اید! هرگز! یادتان باشد چه در موقع امتحان و چه در موقع تحصیل، سعی کنید بی خود و بی جهت متخصص نشوید، غذای استاندارد و مناسب از روی حساب و کتاب به آنان بدهید. آنچه مهم است این است که، 50 درصد یادگیری شما به خاطر کسب اطلاعات صحیح در خصوص تغذیه فرزندان خودتان می باشد. پس این مساله را خیلی جدی بگیرید و به دقت مورد مطالعه قرار دهید.
7- در ایام امتحانات مواظب باشید به هیچ وجه مشاجره و بحث نکنید. فقط فکر کنید سرنوشت یک نفر در حال رقم خوردن است. شوخی نیست، به خصوص اگر فرزند شما در مقطع راهنمایی و دبیرستان درس می خواند; چون نمرات آنها به نوعی جزو معدل و تاثیرگذار در رشته و کنکور آنان خواهد بود. هیچ دلیلی ندارد که شما داد و فریاد کنید; چون در این میان حق یک انسان در زیر پاهاتان لگدمال می شود، در حالی که متوجه نیستید و فردا باید جواب خدا را بدهید. چرا فکر و ذهن فرزند مظلوم و بی گناه خود را دچار اضطراب، پریشانی، ناامیدی و درگیر فکر منفی می کنید، بگذارید فرزندتان به مدرسه برود، بعد هر چه می خواهید دعوا کنید تا خسته شوید!!
8- طوری وانمود کنید که احساس کند، او هم باید احساس مسوولیت داشته باشد; یعنی بگویید: نمره ای که می گیری مربوط به آینده توست پس باید خودت تلاش کنی و «خودت» مواظب باشی. هیچ کس آینده خودش را دست کم نمی گیرد. به او بقبولانید که تو مسوول کار خودت هستی. بگویید: پدرت وظیفه اش را انجام می دهد. من مادر هم که تمام امکانات را فراهم کرده ام و تو باید بخوانی. هیچ کس نمی تواند از خود سلب مسوولیت کند. به طور کلی او باید فکر کند که واقعا مسوول است.
9- اگر فرزندتان ضعیف است، مبادا کسی را مقصر بدانید. دلیلی ندارد که داد بزنید: معلم تو بد بوده است یا مدرسه مقصر است. اینها همه ترمز دستی حرکت فرزند شماست.

من در درس عربی با این که در تشریحی فوق‌العاده قوی هستم ولی در تست مشکل دارم، پیشنهاد شما چیست؟  
همین   که شما پایه‌ی عربی‌تان قوی است، خود عامل مهمی است در پیشرفت تست روش   خواندن عربی زدن تست بیش‌تر در این درس است با توجه به این که گزینه‌ها در   عربی خیلی شبیه هم هستند تنها راه افزایش درصد در عربی زدن تست بیش‌تر است  . پیشنهاد می‌کنیم برای این کار پس از مطالعه‌ی هر مبحث، 2 روز بعد تست‌های   همان مبحث را بزنید  .

  2. من وقتی مطالعه می‌کنم، زود خسته و کسل می‌شوم، برای دور شدن از این حالت چه کار کنم؟
به ازای هر یک ساعت، 15 دقیقه استراحت کنید و در زمان استراحت به کارهایی فکر کنید که شما را با نشاط می‌کند. در ضمن می‌توانید از میوه‌هایی همچون سیب استفاده کنید. خوردن یک لیوان چای یا قهوه نیز خستگی را از شما دور می‌کند.

  3. در مدرسه نمره‌ی خوبی از درس‌ها می‌گیرم اما تراز بعضی از درس‌هایم پایین است؟
مشکل اساسی این است که مطالب را عمقی نمی‌خوانید سعی کنید هر مقدار که مطالعه می‌کنید عمقی یاد بگیرید. تمرینات بیش‌تری حل کنید و یادگیری‌تان را تثبیت کنید. برای افزایش ترازتان می‌توانید از کتاب‌های تست استفاده کنید. سعی کنید در هر آزمون بین 100 تا 500 تراز پیشرفت داشته باشید.

4. لغات درس زبان را فراموش می‌کنم. چه کار کنم؟
استفاده از فلش کارت زبان و هم‌چنین جعبه لایتنر در یادگیری لغات زبان و عدم فراموشی آن خیلی مؤثر است از این روش می‌توانید در اوقات پِرت خودتان مانند مترو، اتوبوس و... نهایت بهره را ببرید. سعی کنید لغات را زیاد مرور کنید.

5. فارغ‌التحصیلان دو یا سه سال گذشته از تغییرات کتاب درسی در چند سال اخیر احساس نگرانی می‌کنند؟
برای رفع نگرانی در این مورد در مرحله‌ی اول کتاب‌های درسی خود را با کتاب‌های چاپ جدید مقایسه کنید، متوجه خواهید شد که حدود 70 تا 80 درصد مطالب فقط ترتیب‌شان در کتاب‌ها عوض شده یعنی مطالبی را که در سال اول خواندید شاید به سال دوم منتقل شده باشد. در مرحله‌ی بعدی سعی کنید به تدریج مطالب اضافه شده به کتاب‌های جدید را یاد بگیرید.

6. وقتی درس می‌خوانم ذهنم یک دفعه مشغول شده و حدود نیم ساعت از وقتم گرفته می‌شود؟ چه کار کنم؟
برای جلوگیری از پرش ذهن کنار دستتان یک ورق بگذارید و فکر آمده به ذهن خود را در ورق نوشته و به خود بگویید که بعداً به آن فکر خواهم کرد. در این صورت وقت شما هدر نمی‌رود. و سعی کنید حتماً در یک برگه A4   نکات و فرمول‌های مهم را بنویسید تا ذهنتان درگیر مسائل دیگر نشود.

7. درسی که می‌خوانم زود یادم می‌رود؟
اولاً سعی کنید دروس را عمیق بخوانید و در حافظه بلندمدت خود آن را تثبیت کنید و برای این که مطالب از یادتان نرود تکرار و مرور با فواصل معین و استفاده از اصل تداعی معانی روش مناسبی خواهد بود.

8. حفظیات را مشکل دارم چه کار کنم؟ 
ابتدا میزان انگیزه و علاقه خود را در مورد دروس حفظی افزایش دهید از روش‌های یادداشت‌برداری، خلاصه‌نویسی، سؤال‌نویسی مرور و تکرار استفاده کنید و سعی کنید بین مطالب ارتباطی منطقی به وجود آورید تا با یادآوری مطالب مرور انجام شود.

9. حجم فرمول‌ها زیاد است نمی‌توانم به خاطر بسپارم؟
فرمول‌های درس‌های اختصاصی باید به صورت گام به گام فهمیده و به حافظه سپرده شود. برای مثال مثلثات یک سری از فرمول‌های پایه هستند که مابقی فرمول‌ها از آن‌ها نتیجه می‌شوند و برای به خاطرسپاری آن‌ها ابتدا باید روند منطقی یافتن فرمول‌ها را بدانیم و سپس آن‌ها را به خاطر بسپاریم.

10. برای رشد ساعات مطالعه چه پیشنهادی دارید؟
مهم‌ترین چیز این است که به طور پیوسته دفتر برنامه‌ریزی را پر کنید. چون کسی که از هفته اول شروع به پر کردن دفتر کند به طور خودکار ساعات مطالعه‌اش افزایش می‌یابد. به عبارتی دیگر ساعات مطالعه‌ی خود را از کم به زیاد به طور ماهانه تدریجاً اضافه کنید.

11. راهکاری برای درس شیمی ارائه کنید؟
در درس شیمی باید به تیترها و خط به خط کتاب خیلی توجه کنید، شیمی را نباید با فیزیک و ریاضی اشتباه گرفت، زیرا سؤال‌های شیمی بیش‌تر از متن خود کتاب است. برای تقویت این درس می‌توانید از آزمایشگاه‌های مجازی که در CDهای آموزشی و نرم‌افزارهای مبتکران موجود است استفاده کنید.

12. در فصل امتحانات اضطراب من بیش از حد زیاد است و فکر می‌کنم نمی‌توانم همه‌ی مباحث را بخوانم چه کار کنم؟
شما باید در طول سال دروس را بخوانید و همه را برای شب امتحان نگذارید، این کار هم باعث کاهش اضطراب شما در ایام امتحانات می‌شود و مباحث را فقط مرور می‌کنید.

13. کدام‌یک از دروس باعث بالاتر شدن رتبه تراز است؟
در رشته علوم انسانی عربی و ادبیات و ریاضی در رشته تجربی زیست‌شناسی و در رشته ریاضی و فیزیک درس ریاضی و فیزیک

14. مقصود از متعادل خواندن چیست؟
متعادل خواندن، مساوی خواندن نیست وقتی می‌گوییم مطالعه‌ی درس‌های مختلف را متعادل کنید، مقصود این نیست که برای تمام دروس وقت مساوی در نظر بگیرید. ببینید در مورد کدام درس‌ها نگرانی بیش‌تری دارید کدام دروس برایتان مهم‌تر است و در کدام درس‌ها ضعیف هستید به آن‌ها بیش‌تر اهمیت دهید. حدود %70 اختصاصی و %30 عمومی در هفته مطالعه داشته باشید.

15. بعضی اوقات در درس خواندن دچار دلسردی و بی‌انگیزگی می‌شوم چه کار کنم؟
هدفتان را از درس خواندن روشن کنید. مشخص کنید برای چه درس می‌خوانید. اگر هدف داشته باشید هیچ وقت دچار دلسردی نمی‌شوید. در ضمن بهتر است همیشه هدفتان روشن باشد.

16. آیا مطالعه در محیطی که سکوت مطلق دارد می‌تواند مفید باشد؟
سکوت مطلق فرد را شرطی می‌کند و ذهن عادت می‌کند که فقط در چنین محیط‌های تمرکز لازم را داشته باشد از طرفی چون چنین محیط‌هایی همیشه در اختیار نیست، در آینده با مشکل مواجه خواهید شد. ولی باز محیط مطالعه به شرایط روحی و فردی، بستگی دارد.

17. برایم خیلی سخت است که روزی 5-4 ساعت مطالعه کنم؟
ثابت شده است تکرار سخت‌ترین کارها موجب عادت می‌شود. هم‌چنین لازم نیست شروع مطالعه با 5-4 ساعت باشد. به مرور زمان و برنامه‌ریزی دقیق خود را به ساعت مطالعه مورد نظر برسانید. کسی که تا دیروز روزی 2 ساعت مطالعه کرده و یک دفعه نمی‌تواند روزی 5-4 ساعت مطالعه کند. ولی سعی کنید حتماً روند ساعات مطالعه‌تان پیشرفت داشته باشد.

18. چگونه مطالبی را که می‌خوانم فراموش نکنیم؟
پیشگیری از فراموشی با مرور و یادآوری مطالب در تاریخ‌های معین صورت می‌گیرد مرحله‌ی مرور نیز در چندین نوبت باید انجام می‌شود تا تأثیرگذاری بیش‌تری داشته باشد. در ضمن بیش‌تر اوقات احساس فراموشی یک نوع وسواس است زیرا در جلسه امتحان آن را به یاد می‌آوریم.

19. چه زمانی در روز برای مطالعه بهتر است؟
این مطلب با توجه به روحیه و آمادگی شما تعیین می‌شود البته به طور کلی صبح‌های زود بهترین زمان برای دریافت مطالب و به خاطر سپردن مطالب سخت و جدید است و بهترین زمان، زمانی است که مغز انسان آمادگی لازم را برای دریافت مطالب داشته باشد. ولی باز هم هر دانش‌آموزی زمان مطالعه‌ی مخصوص به خود را دارد.

20. هنگام مطالعه دروس، فقط به این فکر می‌کنم که زودتر بلند شوم و درس خواندن را رها کنم؟ چه کار کنم؟
از همان ابتدای شروع مطالعه با خود شرط کنید که تا پایان بخش و فصل مورد نظر در زمان پیش‌بینی شده از روی صندلی یا محل مطالعه خارج نشوید. چرا که خروج از محل مطالعه خود یکی از علل از بین رفتن تمرکز است و هر کاری که می‌خواهید انجام دهید را به بعد از زمان مطالعه موکول کنید. و دقیقاً برای مطالعه ساعت تعیین کنید تا ذهنتان را مجبور به انجام آن کنید مثلاً ساعت 6-4 ریاضی.

21. با وجود این که از هوش و استعداد نسبتاً خوبی برخوردار هستم اما هنوز به موفقیت کامل در دروس نرسیده‌ام چه کار کنم؟
برای یادگیری و کسب موفقیت تنها استعداد و هوش کافی نیست. بلکه در هر کاری اراده و پشتکار نیز از ابزار مورد نیاز محسوب می‌شود در ضمن همیشه سعی کنید واقع‌بین باشید و با توجه به استعداد و توانایی خودتان، از خود انتظار داشته باشید نه کم‌تر و نه بیش‌تر.

22. در هنگام مطالعه چه راهی در پیش‌بگیرم تا تمرکز بیش‌تری به دست بیاورم؟
1. یادداشت برداری کنید.
2. متناوب درس بخوانید.
3. کند درس نخوانید .
4.زمان‌هایی برای استراحت بگذارید .
5. محل مشخصی برای مطالعه خود در نظر بگیرید.
6. وسایل و اشیایی که حواس شما را پرت می‌کنند از اطرافتان دور کنید.

23. چگونه باید بفهمم که مطلب درسی را خوب فهمیده‌ام؟
پس از مطالعه دروس، حل مسائل تشریحی در مبحث مورد نظر و سپس تست زدن می‌تواند به شما کمک کند. اگر از این دو مرحله عبور کنید و نتایج خوبی داشته باشید درس را فهمیده‌اید. در ضمن افزایش ترازها، دلیلی بر فهمیدن شما از درسی که مطالعه کرده‌اید، می‌باشد.

24. قسمت‌های «بیش‌تر بدانیم» در کتب درسی باید مطالعه شود؟
این قسمت‌ها صرفاً جهت اطلاعات تکمیلی و بالا بردن سطح اطلاعات شماست با این وجود مطالعه آن خالی از لطف نیست.

25. دانش‌آموز نسبتاً ضعیفی هستم برای تفهیم مطالب در کلاس با مشکل مواجه هستم لطفاً راهنمایی کنید؟
شما به وسیله‌ی:
1. توجه و دقت و تمرکز فکر در کلاس
2. یادداشت برداری و خلاصه‌نویسی از صحبت‌های معلم و مطالب کتاب
3. کشیدن خط زیر عبارات در هنگام تدریس
4. استفاده از CD   و کتب کمک آموزشی پس از کلاس می‌توانید به تفهیم مطالب خود کمک کنید.

26. لزوم استفاده از فلش کارت چیست؟
فلش کارت امکان یادگیری و مرور سریع مطالب درسی را (مخصوصاً در دروس حفظی) برای همه فراهم می‌کند.

27. آیا درس خواندن گروهی توصیه می‌شود؟
این روش درس خواندن چندین حُسن دارد: می‌توانید اشکالات خود را از دوستانتان بپرسید. در تفهیم مطالب به یک‌دیگر کمک کنید و تسلط‌تان روی مباحث افزایش دهید تنها عیب این روش این است که دائماً با دوستان خود در حال صحبت هستید.

28. چه عواملی در نگهداری اطلاعات در حافظه مؤثر است؟
دقیق‌خوانی، تکرار و تمرین‌های فراوان و بهره‌گیری از ابزارهای لازم (جعبه‌های لاتینر، فلش کارت و کتاب‌های کوچک) از جمله عوامل مؤثر نگهداری اطلاعات در حافظه است.

29. در دروس ریاضی و فیزیک ضعیف هستم، چگونه باید به این دو درس علاقه‌مند شوم و آن را بهتر یاد بگیرم؟
ابتدا باید دلیل ضعف و بی‌علاقگی را کشف کنید اگر بحث ضعف درسی مطرح باشد پیشنهاد ما این است که در درس ریاضی با مباحث آسان شروع کنید و به ترتیب سراغ مطالب سخت‌تر بروید، برای این کار می‌توانید کتاب‌های کمک آموزشی در سطح آسان تهیه کنید و در بحث‌های مشکل‌تر سعی کنید بیش‌تر تمرین‌های ساده را حل کنید و پس از تسلّط بر مباحث آسان به سراغ بحث‌های پیچیده‌تر بروید. یادتان باشد روش خواندن ریاضیات و فیزیک حل تمرین است.

شکل گیری شخصیّت:

نوزاد همراه با یک رشته ظرفیت های بالقوّه به دنیا می آید. خصوصیّات جسمانی مانند رنگ جسم و رنگ مو، ریخت بدنی و شکل بینی انسان اساساً در هنگام بسته شدن نطفه تعیین می شود. هوش و بعضی استعدادهای خاص مانند استعداد موسیقی و هنر نیز تا حدّی به وراثت بستگی دارد. شواهد روزافزون نشان می دهد که ممکن است تفاوت های آدمیان از لحاظ پاسخ دهی هیجانی نیز امری فطری است. در یکی از مطالعاتی که با نوزادان، کمی بعد از تولّد آنان صورت گرفته، از لحاظ خصوصیّاتی مانند میزان فعّالیّت، فراخنای توجّه، سازگاری با تغییرات محیط و خلق و خوی کلّی، تفاوت هایی بین آنان دیده شد. ممکن است نوزادی طبعاً فعّال بوده، توجّهش به آسانی از امری منحرف شود و مایل به پذیرش اشیا و افراد جدید باشد. یک نوزاد دیگر ممکن است اغلب اوقات ساکت بوده، در انجام فعّالیّت ها تمرکز زیاد نشان دهد و از هر وضع جدید هراسان باشد. این خصوصیّات آغازین خلق و خو در بسیاری از کودکان که مدّت بیست سال رشد آنان مورد مطالعه ی پیگیر قرار داشت، پایدار مانده است(توماس و چس،1997).

واکنش اولیا در برابر کودکانی که خصوصیّات متفاوتی دارند، فرق دارد. به این ترتیب فرآیند دو سویه ای شروع می شود که ممکن است سبب تشدید بعضی خصوصیّات هنگام تولّد گردد. برای مثال در آغوش گرفتن نوزادی که با این کار به گریه ی خود پایان داده و خود را به شخص می چسباند خوشایندتر است تا به آغوش گرفتن نوزادی که در این حال بدنش را سفت می کند، سرش را برمی گرداند و از گریه باز نمی ایستد. در نتیجه نوزادی که در آغوش دیگران راحت تر است بیش تر بغل می شود تا نوزادی که چنین رفتاری ندارد. به این ترتیب زمینه های رفتاری اوّلیّه ی نوزاد توسّط پاسخ های او تقویت می شود. زمینه های زیستی که شخص با خود به دنیا می آورد بر اثر تجارب دوران شکل می گیرند. بعضی از این تجارب مشترک هستند و اغلب افرادی که در یک فرهنگ یا گروه خاصّ فرهنگی پرورش   می یابند در آن ها سهیمند. دسته ی دیگری از تجارب، مختصّ فرد هستند(شولتز و شولتز،1998، به نقل از سیّدمحمّدی،1379).